Gebakken bestrating

Gebakken klinkers worden gemaakt van klei. De kleur van deze klinkers wordt bepaald door het soort klei dat men gebruikt, de stoffen die men toevoegt en de temperatuur waarop de klinkers gebakken worden. Hoe heter de stenen gebakken worden, des te harder en donkerder van kleur ze zijn. Na verloop van tijd worden gebakken klinkers mooier en dieper van kleur. Dit komt mede doordat men er constant op loopt. Omdat de steen geheel van klei gemaakt is zal de mooie kleur van gebakken klinkers nooit flets worden.

Het verschil tussen betonklinkers en gebakken klinkers

• Het materiaal; Beton ten opzichte van klei.

• De duurzaamheid; Gebakken klinkers gaan generaties lang mee. De betonklinkers worden na vijf tot tien jaar beduidend minder mooi. Daarom is een gebakken klinker een duurzame keuze.

• De kleurvastheid; Alleen betonklinkers met natuursteen mineralen blijven enigszins op kleur. Een gebakken klinker blijft altijd zijn kleur behouden.

• Het onderhoud. Alg en mos hebben op gebakken klinkers een stuk minder vat dan op betonklinkers. Daardoor blijven gebakken klinkers mooier.

Oud gebakken klinkers

De oude antieke gebakken stenen werden gebakken met klei in een steenoven op zeer hoge temperaturen. Deze steenovens werden in het verleden gestookt met hout en kolen. Omdat de temperatuur nooit exact hetzelfde was, ontstonden er in iedere klinker unieke kleuren. De klei haalde men van de oevers langs de grote rivieren of kwam per boot binnen. Dit is dan ook de belangrijkste reden dat deze fabrieken langs de rivieren liggen. Nu nog steeds spreken we over ‘Rijnformaat’, ‘IJselformaat’, ‘Waalformaat’ of ‘Lingeformaat’. (andere afmetingen zijn nog de ‘Dikformaat’ en de ‘Keiformaat’) Al wordt tegenwoordig hier bijna altijd de afmeting van de klinker bedoeld en niet meer rivier waar de klei vandaan komt.

Oud gebakken klinkers

De oude antieke gebakken stenen werden gebakken met klei in een steenoven op zeer hoge temperaturen. Deze steenovens werden in het verleden gestookt met hout en kolen. Omdat de temperatuur nooit exact hetzelfde was, ontstonden er in iedere klinker unieke kleuren. De klei haalde men van de oevers langs de grote rivieren of kwam per boot binnen. Dit is dan ook de belangrijkste reden dat deze fabrieken langs de rivieren liggen. Nu nog steeds spreken we over ‘Rijnformaat’, ‘IJselformaat’, ‘Waalformaat’ of ‘Lingeformaat’. (andere afmetingen zijn nog de ‘Dikformaat’ en de ‘Keiformaat’) Al wordt tegenwoordig hier bijna altijd de afmeting van de klinker bedoeld en niet meer rivier waar de klei vandaan komt.

Nieuw gebakken klinkers

Nieuw gebakken klinkers worden op een modernere manier geproduceerd en zijn daardoor strakker en hebben minder kleur en maat verschil. De charme van de antieke oude gebakken klinkers is juist dat deze gebruikt zijn. Hierdoor zijn de hoeken en kanten wat afgerond en gebrokkeld. Mede daardoor is ook geen enkele klinker hetzelfde. Om die antieke klinkers na te maken worden nieuwe klinkers soms getrommeld. Hiermee wordt geprobeerd om de nieuwe klinkers er oud uit te laten zien.

Gebakken klinkers zijn in tegenstelling tot betonklinkers een volledig natuurproduct. Dit is dus een slijtvaste steen die na verloop van tijd een steeds mooiere kleur krijgt. Een gebakken klinker is kleurecht en geeft (vooral als deze getrommeld is) een nostalgische charme. Vaak worden deze klinkers dan ook gebruikt in relatie met oudere woningen, woonwijken, dorpscentra en bedrijfsgebouwen. Maar ook bij nieuwe woningen met een landelijke tuin wordt deze getrommelde klinkers vaak toegepast. Bij de moderne tuin met strakke lijnen worden de klinkers vaak ongetrommeld en dus strak gebruikt.

Straatbakstenen kunnen op verschillende manieren onderscheiden worden. Allereerst is er het onderscheid naar productiemethode. Zodoende kunnen twee steentypen onderscheiden worden: strengpers en vormbak. In Nederland is vormbak het meest voorkomende type straatbaksteen. Bij de vormbak wordt machinaal iedere steen als vormeling uit de mal gelost. Bij het strengpersen worden de stenen van een lange streng klei in de gewenste hoogte afgesneden. De vormbak kent twee uitvoeringen: onbezand of normaal bezand. Bezande straatbakstenen worden gebakken met een dunne laag zand en heeft een matte tint aan het oppervlak. Onbezande stenen zijn glad aan de bovenzijde en hebben subtiele glans. Kwalitatief is er geen verschil. In allebei de gevallen kunnen de stenen als nabehandeling getrommeld worden waardoor een verouderd effect ontstaat. Strengpersstenen zijn veelal glad, maar er kan een andere uitstraling gecreëerd worden door middel van uiteenlopende oppervlaktebehandelingen. Beide typen – strengpers en vormbak – kunnen van vellingkanten worden voorzien; hierdoor zijn de stenen minder gevoelig voor beschadigingen. Ook bij straatbakstenen met afstandhouders blijven beschadigingen aan de stenen beperkt.

Straatbaksteen wordt op grote schaal gebruikt voor het inrichten van openbare ruimtes. Ook particulieren passen de steen toe voor terrassen, opritten en tuinpaden. De reden waarom straatbaksteen wordt verkozen boven andere materialen, heeft te maken met de producteigenschappen van straatbaksteen: ze is sterk, gaan dus lang mee en zijn gemakkelijk her te gebruiken. Bovendien zijn de stenen in allerlei vorm, kleur en afmeting leverbaar. Een nadeel is de arbeidsintensieve wijze van leggen en herleggen.